بازار مواد اولیه شوینده به‌دلیل نقش اساسی آن در صنایع تولیدی همواره تحت تأثیر متغیرهای داخلی و خارجی است. یکی از مواد پایه‌ای در این صنعت، تگزاپون می‌باشد که مصرف آن در تولید شوینده‌ها از جمله مایع ظرفشویی، شامپو و پودرهای شوینده گسترده است. در این مقاله، تأثیر واردات تگزاپون بر قیمت عمده تگزاپون در بازار داخلی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. با تحلیل داده‌های وارداتی، سیاست‌های ارزی و گمرکی و رفتار بازار، تلاش شده است تا رابطه میان واردات و قیمت مواد اولیه شوینده به‌ویژه تگزاپون، تحلیل شود. نتایج نشان می‌دهد که واردات کنترل‌شده می‌تواند نقش مؤثری در ثبات یا کاهش قیمت داشته باشد، در حالی‌که تعرفه‌های سنگین و نوسانات ارزی ممکن است اثر معکوس بگذارند.
1.تگزاپون (SLES)
یکی از مهم‌ترین ترکیبات فعال سطحی در صنعت شوینده است و در ترکیب اصلی بیشتر محصولات بهداشتی مصرفی دیده می‌شود.
با توجه به تقاضای بالا، قیمت عمده تگزاپون از منظر اقتصادی برای بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان بازار اهمیت دارد.
قیمت مواد اولیه شوینده، تحت تأثیر عرضه و تقاضای داخلی، واردات، نرخ ارز و سیاست‌های بازرگانی تغییر می‌کند.
در شرایطی که تولید داخلی نمی‌تواند پاسخگوی تقاضا باشد یا کیفیت وارد چالش می‌شود، واردات می‌تواند نقش جبرانی ایفا کند. با این حال، باید دید این واردات چگونه بر قیمت عمده تگزاپون تأثیر می‌گذارد و آیا روند کلی قیمت را کنترل یا تشدید می‌کند.
۲. مروری بر ادبیات موضوع
پژوهش‌های گذشته عمدتاً به تأثیر واردات بر کالاهای صنعتی پرداخته‌اند. به‌ویژه موارد زیر حائز اهمیت‌اند:
1. نوبخت (۱۳۹۷): واردات هدفمند می‌تواند در تنظیم بازار مواد اولیه صنعتی مؤثر باشد.
2. گزارش DOE (۲۰۱۹): تعرفه‌ها و سیاست‌های بین‌المللی در تعیین قیمت مواد اولیه شوینده بسیار مؤثرند.
3. تحلیل بازار تگزاپون در ایران (علیزاده و همکاران، ۱۴۰۱): نوسانات تولید داخلی موجب وابستگی به واردات شده است.
با وجود این، تحقیق جامع و داده‌محوری که تأثیر واردات را به شکل کمی بر قیمت عمده تگزاپون تحلیل کند، تاکنون کمتر انجام شده است.
۳. روش‌شناسی تحقیق
۳.۱. منابع داده
آمار واردات رسمی تگزاپون از گمرک ایران (۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲)
قیمت فروش عمده شرکت‌های پخش مواد شیمیایی
نرخ‌های رسمی و غیررسمی ارز از بانک مرکزی
داده‌های تولید داخلی از شرکت‌های فعال در حوزه شوینده
۳.۲. ابزار تحلیل
تحلیل سری زمانی داده‌ها
مدل رگرسیون چندمتغیره برای ارزیابی ارتباط واردات و قیمت
شبیه‌سازی سناریوهای مختلف اقتصادی برای پیش‌بینی قیمت عمده تگزاپون
۴. داده‌ها و تحلیل آماری
۴.۱. روند واردات تگزاپون
آمار واردات نشان می‌دهد که میزان واردات سالانه تگزاپون در دوره ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ بین ۴ تا ۱۲ هزار تن متغیر بوده است. اوج واردات در سال ۱۴۰۰ رخ داده و پس از آن با محدودیت‌های ارزی کاهش یافته است.
۴.۲. روند قیمت عمده تگزاپون
قیمت عمده تگزاپون در همین بازه، نوسان شدیدی داشته؛ از حدود ۴۰ هزار تومان در ۱۳۹۸ تا حدود ۲۲۰ هزار تومان در پایان ۱۴۰۲ افزایش یافته است. رشد قیمت با کاهش واردات و افزایش نرخ ارز همراه بوده است.
۴.۳. همبستگی واردات و قیمت
تحلیل آماری نشان می‌دهد که بین حجم واردات تگزاپون و قیمت عمده تگزاپون رابطه معکوس معناداری (r = -0.75) وجود دارد. در مدل رگرسیونی، هر ۱۰٪ افزایش در واردات، به‌طور میانگین باعث کاهش ۶٪ در قیمت شده است، به شرط ثبات نسبی ارز و تعرفه.
۵. تأثیر واردات بر قیمت: تحلیل کیفی
۵.۱. کاهش هزینه تأمین
در شرایطی که واردات از منابع ارزان‌تر انجام می‌شود، هزینه تمام‌شده کاهش یافته و قیمت مواد اولیه شوینده نیز در بازار داخلی افت پیدا می‌کند.
۵.۲. تعادل در بازار
واردات منظم مانع از شوک‌های ناگهانی در بازار داخلی شده و به ثبات قیمت کمک می‌کند، به‌ویژه در دوره‌هایی که تولید داخلی با کاهش مواجه است.
۵.۳. اثر واسطه‌گری
اما زمانی که واردات از طریق چندین واسطه انجام شود، بخشی از صرفه‌جویی ناشی از واردات به حاشیه سود این واسطه‌ها تبدیل می‌شود و قیمت عمده تگزاپون کاهش چندانی نمی‌یابد.
۶. سناریوهای اقتصادی
سناریو : وضعیت واردات: نرخ ارز: تأثیر بر قیمت عمده تگزاپون:
۱. افزایش واردات +۴۰٪ ثابت (۴۵ هزار تومان) کاهش حدود ۲۰٪
۲. کاهش واردات -۵۰٪ متغیر (۵۰–۵۵ هزار تومان) افزایش تا ۵۰٪
۳. حذف تعرفه وارداتی تعرفه صفر ثابت کاهش حدود ۳۵٪
این تحلیل‌ها نشان می‌دهد که واردات نه‌تنها خود عامل قیمتی است، بلکه از طریق نرخ ارز، تعرفه و واسطه‌ها اثر مضاعف بر قیمت مواد اولیه شوینده دارد.
۷. بازیگران کلیدی بازار
۷.۱. تولیدکنندگان داخلی
با افزایش واردات، فشار بر تولید داخلی برای افزایش بهره‌وری و کاهش قیمت بیشتر می‌شود. البته، حمایت هدفمند دولتی می‌تواند امکان رقابت پایدار را فراهم کند.
۷.۲. واردکنندگان و پخش‌کنندگان
نقش واسطه‌ها در تثبیت یا نوسان قیمت حیاتی است. در مواردی، سود ناشی از واردات مستقیماً به قیمت نهایی منتقل نمی‌شود.
۷.۳. صنایع مصرف‌کننده نهایی
افزایش یا کاهش در قیمت عمده تگزاپون می‌تواند مستقیماً بر هزینه تولید شامپو، صابون و دیگر شوینده‌ها اثرگذار باشد و در نهایت مصرف‌کننده را تحت تأثیر قرار دهد.
۸. بحث نهایی
اگر واردات تگزاپون با رویکرد راهبردی انجام شود، می‌تواند به تعادل بازار کمک کرده و قیمت مواد اولیه شوینده را تثبیت یا حتی کاهش دهد. اما در غیاب نظارت یا در شرایطی که تعرفه‌ها بالا و دسترسی به ارز دشوار باشد، واردات خود عاملی برای گرانی خواهد بود.
۹. راهکارها
۱. تعدیل تعرفه‌ها برای جلوگیری از افزایش قیمت مواد اولیه ۲. افزایش شفافیت در بازار عمده‌فروشی ۳. تخصیص ارز ترجیحی برای واردات مواد حیاتی ۴. حمایت از تولیدکنندگان داخلی از طریق مشوق‌های مالیاتی 5. ایجاد سازوکار تعهدات بلندمدت بین تولیدکنندگان و واردکنندگان
۱۰. سخن پایانی
این پژوهش نشان داد که واردات، به‌ویژه در بازارهای وابسته به مواد اولیه مانند شوینده‌ها، می‌تواند عامل کلیدی در تعیین قیمت عمده تگزاپون و دیگر مواد اولیه باشد. سیاست‌گذاری دقیق در حوزه تعرفه، ارز، و حمایت از تولید داخلی، مسیر مطمئن‌تری برای تثبیت قیمت‌ها فراهم خواهد کرد.
- ۰ ۰
- ۰ نظر
